Starostwo Powiatowe

Obrona cywilna

Podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania obrony cywilnej określa międzynarodowe prawo wojenne, zwłaszcza Protokół dodatkowy I z 1977 r. do Konwencji Genewskich z 1949 r. o ochronie ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, ratyfikowany przez Polskę dopiero 19 września 1991 r. jako 110 państwo, mimo że była jego współautorem i współinicjatorem.

". . . określenie " obrona cywilna " oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak również zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania"

Zadaniami obrony cywilnej są:

1. służba ostrzegawcza,
2. ewakuacja,
3. przygotowanie i organizowanie schronów,
4. obsługa środków zaciemniania,
5. ratownictwo,
6. służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną,
7. walka z pożarami,
8. wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych,
9. odkażanie i inne podobne działania ochronne,
10. dostarczanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia,
11. doraźna pomoc dla przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami,
12. doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej,
13. doraźne grzebanie zmarłych,
14. pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych dla przetrwania,
15. dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne dla wypełniania któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

art. 61 protokołu dodatkowego I do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r.,
dotyczącego ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych

Organizację oraz zasady przygotowania i realizację zadań obrony cywilnej regulują wewnętrzne przepisy każdego kraju. Normy międzynarodowego prawa wojennego mają zastosowanie przede wszystkim w okresie trwania konfliktu zbrojnego. 
Obrona cywilna jest elementem systemu obronnego państwa i stanowi kompleks przedsięwzięć o charakterze planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, inwestycyjnym, materiałowo-technicznym i zaopatrzeniowym. Przedsięwzięcia te są realizowane przez organy administracji rządowej i samorządowej oraz jednostki organizacyjne.

Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Centralnym organem właściwym w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego na wniosek ministra właściwego ds. spraw wewnętrznych powołuje Prezes Rady Ministrów.
Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:

• przygotowanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej,
• ustalenie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej,
• koordynowanie przedsięwzięć i sprawowanie kontroli nad realizacją zadań obrony cywilnej przez naczelne organa administracji, terenowe organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej,
• sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.

Terenowymi organami obrony cywilnej w administracji rządowej i samorządowej są wojewodowie, starostowie, wójtowie oraz burmistrzowie i prezydenci miast jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. Zakres działania w/w organów reguluje  rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin.

Do ważniejszych zadań Starosty jako Szefa Obrony Cywilnej Powiatu należą:

1. dokonywanie oceny stanu przygotowań obrony cywilnej,
2. opracowywanie i opiniowanie planów obrony cywilnej,
3. opracowywanie i uzgadnianie planów działania,
4. przygotowanie i zapewnienie działania systemu wykrywania  i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach,
5. planowanie i zapewnienie ochrony oraz ewakuacji dóbr kultury i innego mienia na wypadek zagrożenia zniszczeniem,
6. wyznaczanie zakładów opieki zdrowotnej zobowiązanych do udzielania pomocy medycznej poszkodowanym w wyniku masowego zagrożenia życia i zdrowia ludności oraz nadzorowanie przygotowania tych zakładów do niesienia tej pomocy,
7. integrowanie sił obrony cywilnej oraz innych służb, w tym sanitarno-epidemiologicznych i społecznych organizacji ratowniczych do prowadzenia akcji ratunkowych oraz likwidacji skutków klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska,
8. współpraca z terenowymi organami administracji wojskowej.

System Wykrywania i Alarmowania oraz System Wczesnego Ostrzegania o zagrożeniach w powiecie

System Wykrywania i Alarmowania (SWA) jest przygotowany do funkcjonowania w wyższych stanach gotowości obronnej państwa i po wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych. Może być także rozwijany na podstawie zarządzeń terenowych szefów obrony cywilnej w czasie wystąpienia rozległych, nadzwyczajnych zagrożeń ludności i środowiska oraz w celu przeprowadzenia ćwiczeń i treningów.
System Wczesnego Ostrzegania o zagrożeniach (SWO) funkcjonuje w stanie stałej gotowości państwa (w czasie pokoju).

Na terenie powiatu pleszewskiego działa zintegrowany system wykrywania i alarmowania oraz wczesnego ostrzegania, zwany dalej Systemem Ostrzegania i Alarmowania (SOA).

Do zadań realizowanych przez Starostę w ramach działania Systemu należą:

1. kierowanie monitorowaniem zagrożeń;
2. monitorowanie, analizowanie i prognozowanie zagrożeń zgodnie z kompetencjami wynikającymi z przepisów szczególnych;
3. ocena zagrożeń występujących na terenie powiatu poprzez Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego;
4. zapewnienie przepływu informacji w zakresie występujących zagrożeń;
5. ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach oraz informowanie o zasadach zachowania się przed i w trakcie ich wystąpienia;
6. gromadzenie, przetwarzanie danych i udzielanie informacji o zagrożeniach w tym w ramach funkcjonujących aplikacji informatycznych.

W przypadku rzeczywistego zagrożenia, po usłyszeniu sygnału alarmowego lub komunikatu ostrzegawczego należy niezwłocznie włączyć odbiorniki radiowe lub telewizyjne w celu uzyskania szczegółowych informacji.

Ze sposobami zachowania się w różnych sytuacjach kryzysowych mogą Państwo zapoznać się w zakładce "Materiały dla ludności".  

Żródła:

1. Protokół dodatkowy I do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych,
2. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. 2012 r., poz. 461),
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. (Dz.U. z 2002 r. nr 96, poz. 850),
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 roku w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. z 2013 r. poz. 96),
5. Zarządzenie nr 18/13 Starosty Pleszewskiego z dnia 24 kwietnia 2013 roku w sprawie przygotowania i zapewnienia działania powiatowego systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach oraz powiatowego systemu wykrywania i alarmowania w powiecie pleszewskim,
6. Plan współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania.

Obronność

Obronność państwa stanowi bardzo ważny element zarówno jego polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej. Potwierdzeniem tego jest szczególna pozycja problematyki obronnej w funkcjonującym systemie prawnym i nakładanie zadań o charakterze obronnym na wiele organów państwowych i samorządowych, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne.
Samorządy realizują zadania obronne w ramach systemu obronnego państwa, współtworząc podsystem niemilitarny oraz podsystem kierowania dla własnych organów władzy ogólnej (wójta gminy, burmistrza, starosty, marszałka).
Czynią to pod zwierzchnictwem wojewody, który w czasie stanów nadzwyczajnych kieruje realizacją zadań obronnych, na terenie województwa oraz koordynuje i kontroluje działalność organów władzy publicznej oraz innych jednostek działających na terenie województwa, jak również może nakładać na samorządy zadania oraz nakazywać dokonywanie określonych wydatków.
System obronności Rzeczypospolitej Polskiej (system obrony narodowej) to całość sił i środków przeznaczanych przez państwo do realizacji zadań w dziedzinie obronności, odpowiednio do tych zadań zorganizowanych, utrzymywanych i przygotowywanych.

System obronności (obrony narodowej) RP składa się z trzech podsystemów (elementów):

• podsystemu kierowania (organów kierowania obronnością),
• podsystemu militarnego (Sił Zbrojnych RP),
• podsystemu pozamilitarnego (pozamilitarnych ogniw obronnych).

System obronności bazuje na całym potencjale narodowym Rzeczypospolitej Polskiej i jest ściśle sprzężony z sojuszniczym systemem bezpieczeństwa NATO, zwłaszcza w wymiarze militarnym.

Ustawowo kierowanie i koordynacja wykonywania zadań obronnych realizowanych przez wszystkie szczeble samorządu terytorialnego oraz przez wojewódzką administrację zespoloną i niezespoloną odbywa się na terenie województwa i spoczywa jednoosobowo w rękach przedstawiciela terenowej administracji rządowej - wojewody.

Głównym zadaniem samorządów w ramach realizacji zadań obronnych jest: organizowanie cywilno-gospodarczego wsparcia układu militarnego, zgodnie z obowiązującymi przepisami i zaleceniami właściwych organów nadrzędnych oraz potrzebami sił zbrojnych własnych i sojuszniczych, a przede wszystkim zapewnienie ochrony ludności oraz porządku publicznego na administrowanym terenie, przez wszystkie możliwe do wykorzystania siły i środki wspólnoty terytorialnej z uwzględnieniem ścisłego współdziałania między organami administracji publicznej wszystkich szczebli.
Za realizację zadań obronnych w powiecie odpowiedzialność ponosi starosta. Zadania te realizuje w trzech stanach gotowości obronnych państwa:

• stanie stałej gotowości obronnej państwa – czasie pokoju, w którym realizowane są zadania planistyczne, organizacyjne, szkoleniowe i kontrolne zapewniające sprawność systemu obronnego państwa;
• stanie gotowości obronnej państwa czasu kryzysu – wprowadzanego w razie zaistnienia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa wymagającego uruchomienia wybranych elementów systemu obronnego,
• stanie gotowości obronnej czasu wojny – wprowadzanego w celu odparcia bezpośredniej zbrojnej napaści na terytorium RP, w tym czasie realizuje się zadania umożliwiające przeprowadzenie pełnej mobilizacji oraz pełne rozwinięcie systemu obronnego państwa.

Podczas wykonywania zadań obronnych w poszczególnych stanach gotowości obronnej państwa starosta organizuje system stałego dyżuru oraz główne stanowisko kierowania.
System stałego dyżuru organizowany dla zapewnienia operatywnego kierowania całokształtem realizowanych zadań w czasie podwyższania stanów gotowości obronnej państwa oraz w czasie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. Celem organizacji stałego dyżuru jest zbieranie informacji o aktualnej sytuacji obronnej w powiecie, przyjmowanie zadań, poleceń i informacji z wojewódzkich ogniw kierowania państwem oraz szybkie i sprawne powiadamianie osób odpowiedzialnych za osiąganie wyższych stanów gotowości w powiecie.
Główne stanowisko kierowania starosty tworzy się we wszystkich stanach gotowości obronnej państwa, w celu zapewnienia wykonywania zadań związanych z kierowaniem bezpieczeństwem narodowym i obroną państwa.

Zadania obronne samorządów wynikają z art. 5 konstytucji oraz szeregu ustaw
i przepisów wykonawczych, do najważniejszych z nich zaliczamy m.in.:

1. Ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. 2012 r., poz. 461);
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (Dz. U Nr 98, poz. 978);
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa (Dz. U. nr 219, poz. 2218);
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych zasad wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony (Dz. U. Nr 16, poz. 152);
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli wykonywani zadań obronnych (Dz. U Nr 16, poz. 151 z późn. zm.);
6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie szkolenia obronnego (Dz. U Nr 16, poz. 150 z późn. zm.);

Wymienione akty prawne określają podstawowe zadania obronne organów administracji publicznej, w tym samorządu terytorialnego.

Żródła:

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa (Dz. U. nr 219, poz. 2218);
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (Dz. U Nr 98, poz. 978);
3. Zdziech Marek (red.), Aspekty prawne bezpieczeństwa i obronności państwa, Zeszyt problemowy 1(49)/2007, Warszawa 2007;
4. Kitler Waldemar, Materiały szkoleniowe nt. Organizacja i przygotowanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, Pleszew 2007;
5. Molek Wiesław, Materiały szkoleniowe nt. Planowanie obronne w jednostkach samorządu terytorialnego, Pleszew 2009.